Điều trị nội mạch là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

Điều trị nội mạch là gì?

Điều trị nội mạch (endovascular treatment) là một phương pháp điều trị các bệnh lý mạch máu sử dụng kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, can thiệp vào mạch máu mà không cần phẫu thuật mở lớn. Phương pháp này giúp khôi phục lại dòng chảy máu bình thường trong các mạch máu bị hẹp hoặc tắc nghẽn, bằng cách sử dụng các thiết bị can thiệp như ống thông (catheter), bóng nong (balloon), hoặc stent. Điều trị nội mạch giúp giảm thiểu đau đớn và thời gian phục hồi so với các phương pháp phẫu thuật truyền thống, đồng thời có thể áp dụng để điều trị cho nhiều bệnh lý mạch máu khác nhau.

Điều trị nội mạch thường được áp dụng trong các bệnh lý như bệnh động mạch vành, bệnh động mạch ngoại vi, bệnh mạch máu não, và các bệnh lý liên quan đến tĩnh mạch như giãn tĩnh mạch hoặc suy tĩnh mạch mạn tính. Phương pháp này không chỉ giúp điều trị hiệu quả các bệnh lý mạch máu mà còn có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ tử vong và các biến chứng nặng nề từ những bệnh lý này. Việc ứng dụng các kỹ thuật can thiệp tối thiểu giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và quay lại cuộc sống bình thường mà không phải trải qua các cuộc phẫu thuật lớn và rủi ro cao.

Quá trình điều trị nội mạch

Quá trình điều trị nội mạch bắt đầu với việc bác sĩ can thiệp đưa một ống thông nhỏ vào trong mạch máu của bệnh nhân, thường là qua vết rạch rất nhỏ trên da. Vị trí mạch máu cần điều trị được xác định thông qua hình ảnh X-quang, siêu âm hoặc chụp CT mạch máu. Sau khi ống thông đã được đưa vào đúng vị trí, bác sĩ sẽ tiến hành các thủ thuật như nong mạch (angioplasty) để mở rộng mạch máu bị tắc nghẽn hoặc đặt stent để giữ cho mạch máu không bị thu hẹp lại.

Các thiết bị can thiệp như bóng nong được đưa vào trong mạch máu và bơm căng lên để nới rộng các vùng mạch bị tắc nghẽn. Nếu cần, một stent (ống kim loại nhỏ) sẽ được đặt vào để giữ cho mạch máu mở rộng. Quá trình này thường kéo dài từ 30 phút đến một giờ và không yêu cầu bệnh nhân phải chịu đựng những vết mổ lớn như trong các phẫu thuật truyền thống. Sau khi thủ thuật hoàn tất, bệnh nhân có thể được theo dõi tại bệnh viện trong vài giờ hoặc vài ngày tùy vào tình trạng của mỗi người.

Ứng dụng của điều trị nội mạch

Điều trị nội mạch được sử dụng rộng rãi để điều trị nhiều loại bệnh lý mạch máu. Một trong những ứng dụng phổ biến là trong điều trị bệnh động mạch vành, nơi động mạch cung cấp máu cho tim bị tắc nghẽn, gây ra các cơn đau thắt ngực và có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim. Trong trường hợp này, phương pháp nội mạch giúp mở rộng các động mạch vành bị tắc nghẽn bằng phương pháp nong bóng và đặt stent, giúp khôi phục lưu thông máu và giảm thiểu rủi ro nhồi máu cơ tim.

Bệnh động mạch ngoại vi (PAD) là một tình trạng khác mà điều trị nội mạch có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh nhân. Động mạch ngoại vi bị tắc nghẽn gây đau đớn và khó khăn trong việc đi lại, nhưng phương pháp điều trị nội mạch có thể giúp mở rộng các động mạch này và khôi phục khả năng vận động của bệnh nhân. Các kỹ thuật can thiệp cũng có thể được áp dụng để điều trị bệnh mạch máu não, nơi các động mạch bị tắc nghẽn có thể gây ra đột quỵ hoặc các vấn đề về thần kinh. Các thủ thuật nội mạch giúp giảm thiểu rủi ro đột quỵ và tăng khả năng phục hồi của bệnh nhân.

• Bệnh động mạch vành: Điều trị tắc nghẽn động mạch vành để giảm đau thắt ngực và ngăn ngừa nhồi máu cơ tim.
• Bệnh động mạch ngoại vi: Điều trị tắc nghẽn động mạch ngoại vi giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm triệu chứng đau chân.
• Bệnh mạch máu não: Điều trị các tắc nghẽn trong mạch máu não, giúp giảm nguy cơ đột quỵ và phục hồi sức khỏe thần kinh.
• Bệnh tĩnh mạch: Điều trị các bệnh tĩnh mạch như suy tĩnh mạch mạn tính và giãn tĩnh mạch.

Ưu điểm của điều trị nội mạch

Điều trị nội mạch có nhiều ưu điểm so với các phương pháp phẫu thuật truyền thống. Một trong những ưu điểm quan trọng là phương pháp này xâm lấn tối thiểu, chỉ cần một vết rạch nhỏ trên da để đưa thiết bị vào mạch máu. Điều này giúp giảm thiểu đau đớn và thời gian phục hồi cho bệnh nhân, so với việc phẫu thuật mở phải thực hiện các vết mổ lớn. Vì vậy, bệnh nhân có thể xuất viện trong thời gian ngắn và trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường nhanh chóng.

Thêm vào đó, điều trị nội mạch cũng giảm nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác do không phải thực hiện các vết mổ lớn. Điều này làm giảm đáng kể chi phí điều trị và tăng cường sự an toàn cho bệnh nhân. Phương pháp này cũng có thể được thực hiện trong nhiều tình huống khẩn cấp, ví dụ như trong trường hợp đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim, nơi mỗi phút đều có thể quyết định sự sống của bệnh nhân.

• Xâm lấn tối thiểu: Quá trình chỉ yêu cầu một vết rạch nhỏ trên da, giúp giảm đau đớn và phục hồi nhanh chóng.
• Thời gian hồi phục nhanh: Sau thủ thuật, bệnh nhân có thể phục hồi nhanh và không cần nghỉ ngơi lâu dài.
• Giảm rủi ro biến chứng: Phương pháp này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác liên quan đến phẫu thuật mở.

Các loại thủ thuật nội mạch phổ biến

Điều trị nội mạch bao gồm nhiều loại thủ thuật khác nhau, mỗi loại thủ thuật có những ứng dụng riêng biệt tùy theo tình trạng bệnh lý của bệnh nhân. Các phương pháp can thiệp nội mạch phổ biến nhất là:

• Nong mạch (Angioplasty): Là phương pháp sử dụng một bóng nhỏ được đưa vào trong mạch máu qua ống thông, sau đó bơm căng lên để mở rộng các mạch máu bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu để điều trị bệnh động mạch vành và bệnh động mạch ngoại vi.
• Đặt stent: Sau khi nong mạch, một stent (ống kim loại mỏng) được đặt vào mạch máu để giữ cho mạch không bị thu hẹp lại. Stent giúp duy trì dòng chảy máu bình thường và giảm nguy cơ tái hẹp mạch máu sau khi thủ thuật hoàn tất.
• Điều trị dị dạng mạch máu: Phương pháp này dùng kỹ thuật nội mạch để xử lý các dị dạng mạch máu, bao gồm các dị dạng mạch não hoặc các dị dạng mạch máu trong các cơ quan khác. Thông qua các thủ thuật nội mạch, bác sĩ có thể đóng hoặc loại bỏ các dị dạng này để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết não.
• Thủ thuật điều trị tĩnh mạch: Các thủ thuật như laser nội mạch hoặc sóng cao tần được sử dụng để điều trị giãn tĩnh mạch hoặc suy tĩnh mạch mạn tính. Phương pháp này giúp làm giảm triệu chứng và ngăn ngừa sự tái phát của các vấn đề tĩnh mạch trong tương lai.

Chỉ định và chống chỉ định điều trị nội mạch

Điều trị nội mạch thường được chỉ định trong các trường hợp bệnh lý mạch máu nặng hoặc không thể điều trị bằng phương pháp phẫu thuật truyền thống. Những chỉ định phổ biến bao gồm:

• Bệnh động mạch vành: Điều trị nội mạch được sử dụng để mở rộng các động mạch vành bị tắc nghẽn, giúp giảm đau thắt ngực và ngăn ngừa nhồi máu cơ tim.
• Bệnh động mạch ngoại vi: Điều trị nội mạch giúp phục hồi dòng chảy máu trong các động mạch ngoại vi bị tắc nghẽn, từ đó giảm triệu chứng đau chân và cải thiện khả năng vận động.
• Bệnh mạch máu não: Các trường hợp tắc nghẽn động mạch trong não có thể được điều trị hiệu quả bằng phương pháp nội mạch để giảm nguy cơ đột quỵ.
• Giãn tĩnh mạch và suy tĩnh mạch mạn tính: Các thủ thuật nội mạch có thể điều trị giãn tĩnh mạch và suy tĩnh mạch bằng cách cải thiện lưu thông máu và giảm các triệu chứng liên quan.

Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân đều phù hợp với điều trị nội mạch. Những chống chỉ định bao gồm:

• Thể trạng bệnh nhân yếu: Nếu bệnh nhân có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác, điều trị nội mạch có thể không phải là lựa chọn tốt nhất.
• Dị ứng với thuốc cản quang: Trong quá trình điều trị nội mạch, thuốc cản quang thường được sử dụng để theo dõi và xác định vị trí các mạch máu. Bệnh nhân bị dị ứng với thuốc này có thể gặp phải phản ứng nghiêm trọng.
• Tổn thương mạch máu nghiêm trọng: Nếu mạch máu bị tổn thương quá nặng hoặc mạch máu có cấu trúc quá yếu, việc can thiệp nội mạch có thể không an toàn hoặc không hiệu quả.

Biến chứng và rủi ro trong điều trị nội mạch

Mặc dù điều trị nội mạch là một phương pháp can thiệp tối thiểu với nhiều ưu điểm, nhưng cũng có thể xảy ra một số biến chứng hoặc rủi ro nhất định. Các rủi ro và biến chứng phổ biến bao gồm:

• Chảy máu: Chảy máu tại vị trí can thiệp là một biến chứng có thể xảy ra sau thủ thuật, đặc biệt là khi sử dụng phương pháp nong mạch hoặc đặt stent.
• Phản ứng với thuốc cản quang: Một số bệnh nhân có thể gặp phải phản ứng dị ứng với thuốc cản quang được sử dụng trong quá trình chẩn đoán và điều trị. Phản ứng này có thể bao gồm các triệu chứng như phát ban, khó thở hoặc sưng mặt.
• Tắc nghẽn lại: Sau khi điều trị, một số bệnh nhân có thể gặp tình trạng mạch máu bị tắc nghẽn trở lại, điều này có thể làm giảm hiệu quả của thủ thuật và yêu cầu phải thực hiện lại can thiệp.
• Đau và sưng tấy: Đau đớn và sưng tấy tại vị trí can thiệp có thể xảy ra sau thủ thuật, đặc biệt là nếu mạch máu bị tổn thương hoặc có tình trạng viêm.

Đánh giá hiệu quả của điều trị nội mạch

Hiệu quả của điều trị nội mạch thường được đánh giá dựa trên các yếu tố như khả năng phục hồi của bệnh nhân, sự thành công của thủ thuật, và khả năng duy trì dòng chảy máu bình thường trong mạch máu đã được điều trị. Sau thủ thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi thông qua các phương pháp chẩn đoán như siêu âm Doppler hoặc chụp CT mạch máu để đánh giá kết quả điều trị và phát hiện các biến chứng tiềm ẩn.

Mặc dù điều trị nội mạch có thể mang lại kết quả nhanh chóng và hiệu quả, bệnh nhân vẫn cần phải duy trì một chế độ sống lành mạnh và tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ để giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh lý mạch máu. Việc kiểm tra định kỳ và theo dõi tình trạng mạch máu sau khi điều trị là rất quan trọng để đảm bảo sự thành công lâu dài của thủ thuật.

Tài liệu tham khảo

• NEJM: Endovascular Therapy for Aortic Aneurysms
• NCBI: Endovascular Treatment of Peripheral Arterial Disease
• JAMA: Clinical Outcomes of Endovascular Therapy in Patients
• Circulation: Advances in Endovascular Treatment of Coronary Artery Disease